Ευγένα

Θεατρικό δραματικό έργο του 17ου αι. Ανήκει στην Κρητική σχολή. Γράφτηκε στη Ζάκυνθο από τον Θεόδωρο Μοντζελέζε και εκδόθηκε το 1646 στη Βενετία. Αποτελείται από 1.542 δεκαπεντασύλλαβους ζευγαρωτούς ομοιοκατάληκτους στίχους, των οποίων προηγείται πεζός πρόλογος γραμμένος από τον συγγραφέα και η υπόθεση του έργου. Ο τίτλος του δράματος προέρχεται από το όνομα της ηρωίδας και το θέμα του είναι παρμένο από κάποιο δυτικό παραμύθι του 13oυ αι. που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα με τον τίτλο Παραμύθι της Κουτσοχέρας. Φαίνεται ότι ο συγγραφέας είχε ως πρότυπο της τραγωδίας του μία από τις επεξεργασίες του ιταλικού λαϊκού θεατρικού έργου Στέλλα, που αποδίδεται στον Μ. Φιορντάνι και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1495. Για την Ε. είχε ήδη μιλήσει ο Λέων Αλλάτιος αλλά από τότε δεν αναφέρθηκε πάλι, ώσπου ανακαλύφθηκε το 1960 από τον Ιταλό ελληνιστή Μάριο Βίτι ανάμεσα στα βιβλία του Αλλατίου (Ελληνικό Κολέγιο της Ρώμης) και δημοσιεύτηκε από τον ίδιο σε κριτική έκδοση το 1965 στη Νάπολη. Για τον συγγραφέα δεν υπάρχει καμία άλλη πληροφορία, εκτός από το όνομά του, το οποίο απαντά σε οικογένεια της Κρήτης και της Ζακύνθου (14ος και 18ος αι.). Το πιθανότερο πάντως είναι ότι ο Θ. Μοντζελέζε ήταν Ζακύνθιος, όπως μαρτυρούν τα τοπωνύμια και οι διαλεκτικοί τύποι του έργου. Το δράμα, χωρίς ιδιαίτερη ποιητική αξία και θεατρική δομή, αποτελεί τεκμήριο για την εξάπλωση του κρητικού θεάτρου στα Επτάνησα.